இந்திய ரயில்வேயின் முதல் ரயில் கடந்த 1853ம் ஆண்டு ஏப்ரல் 16ம் தேதி மாலை 3.35 மணிக்கு புறப்பட்டது. இந்த ரயிலானது அப்போதைய பம்பாயின் போரி பந்தர் ரயில் நிலையத்தில் இருந்து மகாராஷ்டிராவின் தானே வரை 33 கிலோ மீட்டர் வரை ஓடியது. இந்த ரயிலில் 14 பெட்டிகள் பொருத்தப்பட்டு, சுமார் 400 பயணிகளுடன் பயணித்தது. இந்த 14 பெட்டிகளை கொண்ட இந்த ரயிலை இயக்க சாஹிப், சிந்து மற்றும் சுல்தான் ஆகிய மூன்று நீராவி இன்ஜின்களால் இயக்கப்பட்டது. மேலும், 33.80 கிலோ மீட்டரை கடக்க ஒரு மணி நேரம் 15 நிமிடங்கள் எடுத்துக்கொண்டது.
இந்த ரயில் 34 கிலோமீட்டர் பயணத்தில் இரண்டு நிலையங்களில் நின்றது. போரி பந்தர் நிலையத்தை விட்டு 8 கிலோமீட்டர் பயணம் செய்த பிறகு, இந்த ரயில் பைகுல்லாவில் நின்றது. இங்கு அதன் இயந்திரத்தில் தண்ணீர் நிரப்பப்பட்டது. பின்னர் அங்கிருந்து புறப்பட்டு சியோனில் சிறிது நேரம் நிறுத்தப்பட்டது. இந்த ஒன்றரை மணி நேரப் பயணத்தில், இரண்டு நிலையங்களில் தலா 15 நிமிடங்கள் ரயில் நின்றது.
போரி பந்தர் ரயில் நிலையம் : மகாராஷ்டிர மாநிலம் மும்பையில் அமைந்துள்ள போரி பந்தர் ரயில் நிலையம் இந்தியாவின் முதல் ரயில் நிலையம் ஆகும். இது கிரேட் இந்திய தீபகற்ப ரயில்வேயால் கட்டப்பட்டது. இந்த நிலையம் ஏப்ரல் 16, 1853 அன்று இந்தியாவின் ரயில் பயணத்தின் தொடக்கத்தைக் குறிக்கும் வகையில் திறக்கப்பட்டது. ஸ்டேஷன் சிறியதாக இருந்தது, ஒரே ஜோடி தடங்கள் மட்டுமே இருந்தது, மேலும் பிளாட்பாரம் இல்லை. நிலையத்தில் மரக் கட்டிடங்கள் இருந்தன.
1888 ஆம் ஆண்டில், அந்த நேரத்தில் பம்பாய் ஒரு பெரிய துறைமுக நகரமாக மாறியதால் இந்த நிலையம் மீண்டும் கட்டப்பட்டது மற்றும் விக்டோரியா ராணியின் பொன்விழாவை நினைவுகூரும் வகையில் விக்டோரியா டெர்மினஸ் என்று பெயரிடப்பட்டது. மராட்டியப் பேரரசின் நிறுவனர் சத்ரபதி சிவாஜி மகாராஜின் நினைவாக இந்த நிலையம் 1996 இல் சத்ரபதி சிவாஜி டெர்மினஸ் (CST) எனப் பெயர் மாற்றப்பட்டது.
டிசம்பர் 2016 இல், ஃபட்னாவிஸ் அரசாங்கம் நிலையத்தை சத்ரபதி சிவாஜி மகாராஜ் டெர்மினஸ் (CSMT) என மறுபெயரிடுவதற்கான தீர்மானத்தை நிறைவேற்றியது. மே 2017 இல் உள்துறை அமைச்சகம் இந்த மாற்றத்தை அதிகாரப்பூர்வமாக உறுதிப்படுத்தியது, மேலும் நிலையம் மீண்டும் சத்ரபதி சிவாஜி மகாராஜ் டெர்மினஸ் என மறுபெயரிடப்பட்டது.
CSMT மொத்தம் 18 பிளாட்பார்ம்களைக் கொண்டுள்ளது, ஏழு புறநகர் EMU ரயில்களுக்கு அர்ப்பணிக்கப்பட்டுள்ளது மற்றும் பதினொரு (பிளாட்ஃபார்ம்கள் 8 முதல் 18 வரை) நீண்ட தூர ரயில்களுக்கு சேவை செய்கிறது. பிளாட்ஃபார்ம் எண். 18 ராஜ்தானி, துரந்தோ, கரிப் ரத் மற்றும் தேஜாஸ் எக்ஸ்பிரஸ் போன்ற ரயில்களுக்குப் பயன்படுத்தப்படுகிறது. நிலைய கட்டிடம் உயர் விக்டோரியன் கோதிக் கட்டிடக்கலை பாணியில் வடிவமைக்கப்பட்டுள்ளது. இந்த கட்டிடம் விக்டோரியன் இத்தாலிய கோதிக் மறுமலர்ச்சி கட்டிடக்கலை மற்றும் பாரம்பரிய இந்திய கட்டிடக்கலை ஆகியவற்றின் தாக்கங்களின் கலவையை வெளிப்படுத்துகிறது.
